Toen ik in een grijs verleden als cultuursocioloog afstudeerde, wenste een van de bul uitreikende hoogleraren mij veel succes in het verdere leven. ‘Het hoogste wat je kunt bereiken is het schrijven van een boek dat door niemand gelezen wordt’, voegde hij er nog minzaam aan toe. Het liep anders. Cultuur werd een hot item. Jarenlang heb ik honderden workshops en kampvuurgesprekken op het gebied van visie, waarden, gedragsnormen, rituelen en merk gerelateerde symbolen begeleid. Een lucratieve business die steevast enthousiaste reacties bij de deelnemers opriep. ‘Interessant’ en ‘leuk’ waren de meest gehoorde woorden. Maar… er veranderde niet écht iets. Men had een fijne dag gehad en bleef gewoon doen wat men altijd deed. Cultuur was vooral voor de leuk, niet voor het eggie.
Dat kon ook niet, want de aandacht ging steevast uit naar het ‘wat’ (de visie, de waarden, de normen) en het ‘wie’ (de cultuurdragers, rolmodellen en ambassadeurs) van cultuur. De belangrijkste vraag werd nooit gesteld: HOE willen we ons gedragen en met elkaar samenwerken? Om die vraag te beantwoorden, hoef je geen dikke boeken te lezen en ook geen wekenlange cursussen te volgen. Het is voldoende om samen rond de tafel te gaan zitten om drie HOE-vragen te beantwoorden:
- Hoe kunnen we het zo inrichten dat we ons veilig en verbonden voelen? Hoe creëren we een klimaat waarin iedereen zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt?
- Hoe komen we tot gedeelde motieven en ambities? Hoe zorgen wij ervoor dat we samen een gedeelde en positieve energie gevende opgave willen aanpakken?
- Hoe zorgen we ervoor dat we in beweging komen en gezamenlijk boven onszelf uitstijgen om het verschil te maken?
Als je die drie HOE-vragen kunt beantwoorden heb je de essentie van een krachtige cultuur te pakken. Dan heb je een basis in handen waarop je een heel bouwwerk van visie, waarden, normen, leiderschap en rituelen kunt bouwen. Maar doe het dus niet in de omgekeerde volgorde. Want de kans is dan groot, dat het hele culturele bouwsel in elkaar stort.
